دوشنبه، ۲۳ تیر ۱۴۰۴
تجهیزات فشار قوی (High Voltage Equipment) از مهمترین و حیاتیترین اجزای سیستمهای قدرت در صنعت برق محسوب میشن. این تجهیزات وظیفه دارند ولتاژهای بالا را کنترل، انتقال، اندازهگیری و ایمنسازی کنند. بدون استفاده صحیح از این تجهیزات، پایداری، ایمنی و قابلیت اطمینان شبکههای برق صنعتی با خطر مواجه میشود.
طبق استاندارد IEC، هر ولتاژی بالاتر از ۱۰۰۰ ولت AC یا ۱۵۰۰ ولت DC به عنوان فشار قوی شناخته میشود. این محدوده معمولاً شامل ولتاژهای ۳۳kV، ۶۳kV، ۱۳۲kV، ۲۳۰kV و ۴۰۰kV در سیستمهای صنعتی و انتقال نیرو است.
کنترل توان الکتریکی در مقیاس بالا
ایمنسازی سیستمها در برابر اتصال کوتاه، نوسان ولتاژ و صاعقه
توزیع دقیق انرژی در بین نقاط مختلف شبکه
پایدارسازی سیستم برق در شرایط بار متغیر یا اضطراری
نام تجهیز | توضیح کاربردی |
---|---|
کلید قدرت (Circuit Breaker) | قطع و وصل خطوط در بارهای سنگین و هنگام خطا |
ترانسفورماتور قدرت | کاهش یا افزایش ولتاژ برای انتقال بهینه انرژی |
سکسیونر (Disconnector) | ایزولهسازی فیزیکی خطوط در هنگام تعمیرات یا مانور |
برقگیر (Surge Arrester) | محافظت از تجهیزات در برابر اضافهولتاژ ناشی از صاعقه یا کلیدزنی |
CT و PT (ترانس جریان و ولتاژ) | اندازهگیری و انتقال اطلاعات به سیستمهای کنترلی |
بوشینگ (Bushing) | عبور ایمن هادیها از دیوارههای ترانس یا تابلو |
رله حفاظتی | تشخیص سریع خطا و ارسال فرمان به بریکر برای قطع سیستم |
نیروگاهها (تولید برق)
پستهای انتقال و توزیع (Substations)
کارخانههای صنعتی بزرگ
پروژههای نفت و گاز، پتروشیمی
سیستمهای انرژی تجدیدپذیر (بادی و خورشیدی) در سطح بالا
در صنعت برق، تجهیزات فشار قوی به دستههای مشخصی تقسیم میشن که هرکدوم وظیفهای کاملاً حیاتی دارن. شناخت این تجهیزات باعث میشه انتخاب مناسبی برای پروژههای صنعتی و شبکههای انتقال انجام بدی.
نام تجهیز | عملکرد اصلی | سطح ولتاژ معمول | کاربرد رایج |
---|---|---|---|
کلید قدرت (Circuit Breaker) | قطع و وصل جریان در شرایط نرمال یا هنگام خطا | ۶۳kV تا ۷۶۵kV | پستهای برق، خطوط انتقال، کارخانهها |
ترانسفورماتور قدرت (Power Transformer) | تبدیل سطح ولتاژ برای انتقال یا توزیع | از ۳۳kV به بالا | بین نیروگاه و پست، یا پستهای توزیع |
سکسیونر (Disconnector) | جداسازی فیزیکی بخشهایی از سیستم برای تعمیرات یا ایزولهسازی | برابر با ولتاژ سیستم | پستها و تابلوهای کنترل فشار قوی |
برقگیر (Surge Arrester) | حفاظت از تجهیزات در برابر اضافه ولتاژ ناشی از صاعقه یا سوئیچینگ | هر سطح ولتاژ | در کنار ترانس، بریکر، خطوط هوایی |
CT - ترانس جریان | اندازهگیری جریان بالا و ارسال سیگنال به سیستم حفاظتی | تا صدها کیلوآمپر | سیستمهای اندازهگیری، رلهها |
PT - ترانس ولتاژ | کاهش ولتاژ برای اندازهگیری و حفاظت | تا صدها کیلوولت | حفاظت و مانیتورینگ ولتاژ سیستم |
رلههای حفاظتی | تحلیل جریان و ولتاژ و فرمان قطع هنگام خطا | - | اتصال به CT/PT برای فرمان قطع سریع |
بوشینگ (Bushing) | عبور ایمن هادی از دیوارههای ترانس و تابلو | بسته به کاربرد | روی ترانس، بریکر، تابلوهای فشار قوی |
ویژگی | کلید قدرت (بریکر) | سکسیونر (Disconnector) |
---|---|---|
قابلیت قطع زیر بار | ✅ بله | ❌ خیر |
ایزولهسازی کامل | ✅ بله | ✅ بله |
سرعت عملکرد | بسیار سریع | کند |
حفاظت در خطاها | دارد (با رله حفاظتی) | ندارد |
در پروژههای برق صنعتی، انتخاب تجهیزات فشار قوی باید بر اساس پارامترهای فنی، محیطی و استانداردهای ایمنی انجام شود. یک انتخاب اشتباه میتونه منجر به خسارات مالی، آسیبهای جانی یا حتی خاموشی گسترده بشه. اینجا دقیقاً به نکاتی اشاره میکنیم که مهندسهای حرفهای و مشاوران پروژه در خرید تجهیزات فشار قوی مدنظر قرار میدن:
باید دقیقاً با سطح ولتاژ شبکه تطابق داشته باشه. تجهیزات فشار قوی در ولتاژهای استاندارد مثل ۳۳kV، ۶۳kV، ۱۳۲kV، ۲۳۰kV، ۴۰۰kV و ۷۶۵kV تولید میشن. استفاده از تجهیز نامناسب ممکنه به آرک الکتریکی یا خرابی ایزولاسیون منجر بشه.
برای انتخاب کلید قدرت (بریکر) باید توانایی قطع حداکثر جریان خطا در سیستم سنجیده بشه. مثلاً برای خطوط ۱۳۲kV، معمولاً بریکرهایی با قدرت قطع حداقل ۳۱.۵kA یا بیشتر مورد نیازند.
باید به شرایطی مثل:
دمای محیط
رطوبت نسبی
آلودگی صنعتی
ارتفاع از سطح دریا
توجه بشه. برای محیطهای گرمسیری یا با گردوغبار بالا، نیاز به تجهیزات با عایق قویتر و استاندارد IP بالا هست.
تجهیزات فشار قوی باید مطابق با استانداردهای زیر باشند:
استاندارد | توضیح |
---|---|
IEC 62271 | طراحی و تست کلیدهای قدرت فشار قوی |
IEC 60076 | استاندارد ترانسفورماتورهای قدرت |
IEEE C37 | عملکرد کلیدهای قدرت در ولتاژ بالا |
ISIRI 3084 | استاندارد ملی ایران برای تجهیزات قدرت |
تجهیزاتی انتخاب کن که:
ماژولار و قابل تعویض باشن
قطعات یدکی موجود در بازار داشته باشن
دسترسی آسان به نقاط تست و سرویس داشته باشن
برای پروژههای دورافتاده یا بدون تیم تعمیرات حرفهای، ترجیحاً تجهیزاتی با نگهداری کم (Maintenance-free) انتخاب بشن.
انتخاب برند معتبر اهمیت بالایی داره. تجهیزاتی از برندهای شناختهشده مثل:
ABB
Siemens
Schneider Electric
Hyundai
TBEA
دارای تستشدهترین استانداردها و پشتیبانی بلندمدت هستن. حتماً از تأمینکننده معتبر و با گارانتی رسمی تهیه بشه.
نصب تجهیزات فشار قوی نیازمند دانش فنی دقیق، رعایت استانداردهای ایمنی، ابزار تخصصی و تستهای قبل از بهرهبرداری است. هرگونه سهلانگاری در نصب میتواند باعث بروز خطاهای سیستمیک، آسیب تجهیزات یا خطرات جانی شود.
در ادامه، راهنمای گامبهگام نصب اصولی ارائه میشود:
مرحله | شرح عملیات |
---|---|
۱. بررسی نقشهها و مدارک فنی | مطابقت نقشههای برق با محل واقعی نصب؛ چک کردن تابلوی تکخطی، مشخصات مکانیکی و حفاظتی |
۲. آمادهسازی محل نصب | تراز کردن سطح، اجرای سیستم ارتینگ، تهویه مناسب، و رعایت فاصله ایمن بین تجهیزات |
۳. نصب مکانیکی تجهیزات | استقرار کلیدها، ترانسفورماتورها، سکسیونرها و دیگر اجزا در مکان مشخصشده طبق دستورالعمل |
۴. کابلکشی و اتصال هادیها | اتصال دقیق و استاندارد کابلها به تجهیزات با استفاده از کانکتورهای استاندارد و لوازم ایزوله |
۵. اتصال سیستم زمین (Earthing) | نصب سیستم زمین کممقاومت با اتصال کامل به شاسی تجهیزات و حفاظت در برابر صاعقه |
۶. تست و اندازهگیری | اجرای تستهای عایقی (Hipot)، تست رلهها، تست عملکرد بریکر، و اطمینان از ولتاژ فاز به فاز |
۷. راهاندازی اولیه (Commissioning) | روشنسازی تدریجی سیستم تحت بار سبک و بررسی دقیق عملکرد حفاظتی، قطع و وصل |
همیشه از تجهیزات حفاظت فردی (PPE) استفاده شود: کلاه ایمنی، دستکش عایق، کفش دیالکتریک.
نصب فقط در حالت بیبرق کامل (Isolation) انجام شود.
اتصال زمین موقت در حین نصب کلیدها و ترانسها فراموش نشود.
در فضاهای بسته، تهویه و خروجی اضطراری فراهم گردد.
نوع ولتاژ | فاصله حداقل بین تجهیزات (mm) |
---|---|
۳۳kV | ۳۰۰ |
۶۳kV | ۶۰۰ |
۱۳۲kV | ۹۰۰ |
۲۳۰kV | ۱۵۰۰ |
(مطابق با استاندارد IEC 61936)
بریکرها: نزدیک به نقطه مصرف برای عملکرد سریع
ترانسها: دور از منابع حرارتی، با فاصله مناسب از دیوار
سکسیونرها: در موقعیت دسترسی آسان برای مانور سریع
در ادامه، مجموعهای از سوالات پرتکرار کاربران همراه با پاسخهای دقیق و ساده برای درک بهتر مفاهیم تجهیزات فشار قوی آورده شده. این بخش هم به رضایت کاربر کمک میکنه، هم یک امتیاز عالی برای سئوی سایت فروشگاهیته ✅
✅ تجهیزات فشار قوی شامل ترانسفورماتورهای قدرت، کلیدهای قدرت (بریکر)، سکسیونر، برقگیر، CT، PT، رلههای حفاظتی و سیستم زمین (Earthing) است که برای انتقال، توزیع و حفاظت از انرژی الکتریکی در ولتاژ بالا کاربرد دارند.
✅ کلید قدرت میتواند جریان را در حالت بار و هنگام وقوع خطا قطع کند، اما سکسیونر فقط برای جداسازی فیزیکی استفاده میشود و نمیتواند زیر بار عمل کند. ترکیب این دو باعث ایمنی کامل سیستم میشود.
✅ خیر. علاوه بر پستهای برق، در نیروگاهها، صنایع بزرگ، مجتمعهای پتروشیمی، مترو، ایستگاههای توزیع شهری و کارخانههای تولیدی نیز مورد استفاده قرار میگیرند.
✅ طبق استاندارد IEC، ولتاژ بالاتر از ۳۶kV به بالا به عنوان فشار قوی در نظر گرفته میشود. معمولترین سطوح فشار قوی شامل ۶۳kV، ۱۳۲kV، ۲۳۰kV و ۴۰۰kV هستند.
✅ نصب تجهیزات فشار قوی باید توسط تیمهای متخصص برق فشار قوی با مجوز، تجربه عملی و آشنایی کامل با استانداردهای ایمنی انجام شود. تستها و اندازهگیریهای قبل از راهاندازی نیز حیاتی است.
✅ شما باید به مواردی مثل سطح ولتاژ، نوع مصرف، مکان نصب، میزان بار، شرایط محیطی و الزامات استاندارد توجه کنید. پیشنهاد میکنیم با مشاور فروش حرفهای یا مهندس برق مشورت کنید.